حسین کوچکیان فرد
پیش‌درآمد
از مشخصه های جهان امروز تغییر هردم افزای فناوری و درپی آن امکان حضور هرچه بیشتر رسانه ها جمعی در زندگی فردی و اجتماعی افراد می باشد که آخرین شیوه آن استفاده از فضای مجازی در اشکال پیام رسان های فناورانه برای انتقال فعالیت ها و آرای اشخاص در حیطه های مختلف زندگی است ، اگرچه رسانه ها همچنان که از نام آن برمی آید ابزاری خنثی جهت ایجاد ارتباط بین اشخاص و گروه ها است با این وجود در صورتی که بدون برنامه ریزی و هدایت در زندگی اجتماعی مردم رشد نمایند امکان عملکرد مخرب برای حیات فردی و اجتماعی انان را دارد .
رشد و استفاده بدون برنامه از فضای مجازی در ابعاد فردی می تواند ایجاد مشکلات اخلاقی پیش بینی نشده در تربیت فرزندان و ایجاد فاصله در گفتمان نسلی را دامن بزند و در حوزه اجتماعی به نوعی احتمال ایجاد مشکلاتی از طریق سازماندهی گروه های بزهکار و یا خرابکار و پشتیبانی از آن ها را ایجاد نماید و در نتیجه در صورتی که متولیان یک جامعه از ابزارهای لازم جهت برنامه ریزی استفاده بهینه از فضای مجازی در جامعه خود همچون سرورهایپشتیبان پیام رسان های فضای مجازی بویژه برای تلفن همراه نداشته باشند ، احتمال آن می رود این امکانات که می بایست به افزایش رفاه و تعالی جامعه منجر شوند به ضد خود تبدیل گردند و به عنوان ابزاری در خدمت تهاجم فرهنگی و تغییر ناخواسته در سبک زندگی ، اخلاق و منش جامعه به ویژه نسل جوان عمل نماید . لذا برای ایجاد جامعه ای پویا و نسلی تربیت یافته علاوه بر سرمایه گذاری بر روی آموزش و پرورش و رسانه های جمعی باید به بسترهای جدید اثر گذار بر تربیت یعنی عرصه های فضای مجازی و پیام رسان های ایجاد شده در آن توجه و برای آن نیز برنامه ریزی لازم صورت گیرد .
تقویت سرمایه های اجتماعی لازمه برنامه ریزی برای فضای مجازی
باتوجه به پیشرفت های علم و تکنولوژی روش های سنتی مهار از بیرون برای ممانعت از ورود آسیب های اجتماعی به جامعه ، بویژه جوانان به قدر کافی تأثیر گذار نیست همچنین با صرف بستن راه های دستیابی به حیطه های جدید ارتباطی در فضای مجازی نمی توان از آثار سوء آن پیشگیری کرد ، زیرا لازمه موفقیت هر برنامه ای در این خصوص اعتماد به نتایج آن از طرف جامعه است تا در اثر اعتماد ، مشارکت آگاهانه و داوطلبانه افراد در برنامه های مربوط بدست آید و نیز مشارکت فرد بدون رضایتمندی از آثار و نتایج آن برنامه در زندگی فردی و اجتماعی وی حاصل نمی شود تا در نتیجه آن سه مفهوم اعتماد ، رضایت و مشارکت اجتماعی که از مؤلفه های اصلی سرمایه های اجتماعی می باشد در سطح خرد و کلان بدست آید .
در سطح خرد والدین اگر نتوانند اعتماد اعضای خانواده برای همراهی با برنامه های تربیتی را بدست آورند قطعا مشارکت آنان در اجرای برنامه های مزبور حاصل نمی شود و عدم مشارکت در نتیجه عدم رضایت آنان از انجام برنامه ها را بدنبال دارد ، لذا همانگونه که والدین قبل از هر اقدامی جهت تربیت و پیشرفت اعضای خانواده باید اعتماد ، رضایت و مشارکت اعضای خانواده نسبت به برنامه ها مربوط به خانواده را بدست آورند در جامعه و سطح کلان نیز دولت ها باید نسبت به نهادینه کردن مؤلفه های اعتماد ، رضایت و مشارکت برای تمکین و اجرای برنامه های اجتماعی از جمله سیاست های اعمالی در زمینه فضای مجازی را جلب نمایند تا جامعه مورد دستبرد بیگانگان قرار نگیرد و در چنین بستری فعالیت پیام رسان های داخلی قرین موفقیت خواهد بود .
اطلاعات عام فضای مجازی ضامن پیشرفت و توسعه
وجود مراکز ذخیره اطلاعات در درون کشورهای پیشرفته و پردازش اطلاعات به طور غیر شخصی و عام امروزه یکی از اساسی ترین ابزارها برای برنامه ریزان توسعه در اینگونه جوامع است . برای مثال در بررسی صورت گرفته از سوی شبکه بهداشت یکی از این کشورها مشاهده شده است تا زمان اطلاع شبکه بهداشت از عمومی شدن یک بیماری و برنامه ریزی و اطلاع رسانی به مردم برای پیشگیری از آن بیماری ، حداقل نیاز به 15 روز زمان است تا در فرد علائم اولیه منجر به بیماری از حالت نهفته به آشکار تبدیل و در نتیجه مراجع به مراکز درمانی صورت گیرد تا شبکه بهداشت از وجود این بیماری مطلع و برای رفع آن اقدام نماید که در این موقع همه گیر شده و اپیدمی بیماری به مقدار زیادی صورت گرفته و لذا درمان هزینه هنگفتی را به شبکه بهداشت تحمیل و در اثر کاهش توان نیروی کار جامعه ، بخش قابل توجهی از ارزش افزوده نیروی کار کاسته می شود ، حال آنکه با استفاده از اطلاعات عام ، بی نام و غیر شخصی کاربران از طریق مراجعه به سایت ها برای اطلاع از بیماریی که علائم آن را در خود مشاهده کرده اند و پردازش اطلاعات دریافتی این مراجعات به سایت ها و مانند آن در صورت دسترسی به اینگونه اطلاعات در کمتر از یک هفته مسئولین بهداشتی آن جامعه می توانند با پیشگیری و درمان سریع تر از اشاعه حداکثری بیماری و صرف هزینه های هنگفت برای درمان آن پیشگیری آن جلوگیری نمایند . این مهم از طریق وجود سرورها در آن کشور و اجازه استفاده قانونی از اطلاعات عام حاصل می شود درحالی که کشورهای فاقد ذخیره اطلاعات در داخل کشور علاوه بر عدم توان برنامه ریزی پیشگیرانه از آسیب پذیری جامعه در اثر پردازش اطلاعات خود به نفع بیگانگان برای تسخیر بازارهای داخلی نیز در رنج خواهند بود .
نتیجه گیری
فضای مجازی و از جمله پیام رسان های فناورانه با قابلیت های بسیار ، امروزه از جایگاه ویژه ای در زندگی اجتماعی برخوردار شده اند که حذف آنها از زندگی افراد نه امکان پذیر و نه به مصلحت می باشد . با این وجود این ابزار توسعه دوسویه بوده و در صورت رشد بدون برنامه ریزی و هدایت شده امکان دارد به ضد خود تبدیل شود و موجب آسیب رساندن به حیات سالم جامعه شود با این وجود هر گونه برنامه ریزی در این زمینه باید با مشارکت داوطلبانه کاربران آن صورت گیرد و این امر محقق نمی شود مگر از طریق ایجاد اعتماد ، رضایت و مشارکت آنان در این برنامه ها که در یک کلام این موضوع به سرمایه اجتماعی تعبیر می شود و برای تحقق آن از مهم ترین اقدامات وجود پیام رسان های ملی و داخلی است تا هم از درز اطلاعات و ضربه به بازار اقتصادی و نیز امنیت اجتماعی کشور پیشگیری شود و هم از اطلاعات عام و غیر شخصی جهت انجام برنامه های توسعه محور استفاده بعمل آید .17
نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است
مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : hkfard@gmail.com
