حسین کوچکیان فرد
بیان مسئله
فرایند پرشتاب صنعتی شدن قریب به چندین سده است که در سراسر دنیا بشر را با دگرگونی هایی در نحوه حیات مواجه کرده است. حاصل تلاش انسان معاصر برای تصرف در طبیعت را می توان در دو بعد (1)سخت افزار: شامل، افزایش تقسیم کار روزافزون(درسطح ملی و بین المللی)، رونق اقتصادی، رشد سرمایه داری، گسترش شهرنشینی و اهمیت یافتن عوامل اقتصادی (2) نرم افزار: دگرگونی های فرهنگی، گسترش جهانی شدن و تغییرات سبک زندگی خلاصه نمود. در یک سده اخیر اهمیت یافتن عوامل اقتصادی تا جائی پیش رفت که الگو های جبرگرایی اقتصادی، روشی نسبتاً موجه برای تفسیر جامعه و فرهنگ به نظر می رسیدند. با رشد الگو هایی از فرهنگ که صرفاً به عوامل مادی اهمیت نمی دهند، عوامل اقتصادی_که برای مدتهای مدیدی تسلط یافته بودند_ به نقطه بازدهی نزولی رسیده و جهان بینی های مبتنی بر عوامل صرفاً مادی کم اهمیت تر شده اند. دامنه چنین تغییراتی در حوزه فرهنگی و دگرگونی های ناشی از آن هم بر آهنگ رشد اقتصادی در جوامع صنعتی و هم بر نوع الگوی توسعه اقتصادی که آنها بدنبال آن هستند تاثیرگذاشته است. امروزه توسعه پایدار عادلانه در مرکز هدف های مطرح شده توسط کشورهای مختلف و نهادهای بین المللی است. توسعه پایدار عادلانه ناظر بر دو ُبعد توأمان "رشد اقتصادی" و" اهمیت یافتن سبک زندگی، کیفیت زندگی، خانواده و اوقات فراغت" است.
یکی از کانونی ترین موضوعات که در مباحث جوامع مدرن از ناحیه گروه های مختلف و عمدتاً با رشد دولت های رفاه مطرح می شد، میزان ساعات کارنیروی انسانی و تعطیلات آخر هفته بود. ساعات کار نسبت به دوران اولیه صنعتی شدن تا کنون بتدریج کمتر شده و از روند نزولی برخودار شده است. با تلاش های جهانی و اقدامات دولت های رفاه، ساماندهی ساعات کار و به نظم در آوردن تعطیلات به بهره وری بیشتر در دنیا کمک کرده است.
جامعه ایران نیز در زُمره کشورهایی است که در یک قرن گذشته در معرض آزمون برنامه‌های نوسازی و توسعه اجتماعی و اقتصادی بوده است و از طریق مجموعه‌ای از وقایع تاریخی و جریانهای توسعه و تغییرات همزمان، ساختارهای آن دگرگون شده است. رشد شاخص‌هایی همچون صنعتی شدن، شهرنشینی، باسوادی، جوانی جمعیت، گسترش وسایل ارتباط جمعی، مهاجرت گسترده به شهرها، ارتباطات داخلی و بین‌المللی، رشد فرهنگی و اقتصادی طبقات متوسط و مواردی از این دست نیازمند برنامه ریزی مبتنی بر رشد اقتصادی و توجه ابعاد فرامادی تربیت فرهنگی جامعه است. در این میان می توان به برخی از کژکارکردهای تغییرات فوق الذکر در ایران اینگونه اشاره کرد: سهم بیشتراقتصاد دولتی، بهره وری پائین نیروی کار، نارضایتی از ساعات کار، عدم بهره گیری از پتانسیل صنعت گردشگری در داخل و ضعف گردشگری داخلی و در نهایت نامنظمی تعطیلات سالیانه، که مجموعه این عوامل و عوامل بسیار دیگر عملاً تاثیرات منفی بر حوزه کسب وکار بوجود آورده است.
با توجه به لزوم توجه توامان به رشد اقتصادی و کیفیت زندگی و همچنین اصلاح برخی از روند ها به مانند بهره وری پائین در حوزه اقتصادی، بهره گیری از پتانسیل بخش گردشگری در حوزه اقتصاد، ممانعت از وقفه های مقطعی، بواسطه تعطیلات نامنظم در حوزه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و تاکیدات دولت در سیاست های اقتصاد مقاومتی، الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت و بازنگری در سبک زندگی، ضروری می نماید تا نظام تعطیلات در قالب یک مجموعه واحد مورد بازنگری قرار گیرد و طی آن بسیاری از دغدغه های نیروهای مختلف اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی و مذهبی مدنظر قرار گرفته است.
تاریخچه ساماندهی تعطیلات در کشورهای مختلف
جامعه انسانی تاقبل از انقلاب صنعتی و ورود ماشین‌آلات به جریان تولید، نقش اصلی در تولید را به کار یدی و عمدتاً در بخش کشاورزی اختصاص داده بود.کار 12 ساعته در روز و هفت روز هفته امری مرسوم در اکثر جوامع قبل از دوره صنعتی شدن بود.لنسکی(1998) گزارش مفصلی از الگوهای کار روزانه و هفتگی در جوامع مختلف پیشا صنعتی ارائه می کند. بر این اساس فهم ما از تعطیلات و ساعات کار با آنچه که در گذشته وجود داشته است متفاوت است.
تحولات همگام با صنعتی شدن به یک معنی جایگزنی نیروی کار یدی و استفاده از نیروی ماشین به جای نیروی انسان است. انقلاب صنعتی که ابتدا از انگلستان شروع شد، به مرور به سراسر جهان گسترش یافت تا جائی که امروزه سخن از دو انقلاب صنعتی برده می‌شود که یکی در قرن هجدهم و دیگری در قرن نوزدهم رخ داده است. واکنش ها به پیامد های انقلاب صنعتی برای نیروی کار موجبات بازنگری در فرایند کار، شکل گیری قوانین کار و سایر الزامات مرتبط با فعالیت اقتصادی را فراهم آورد. به دنبال چنین فشاری و با فعالیت نیروهای اجتماعی در حوزه جامعه مدنی، ساعات کاری تعدیل و نیروی کار فرصت بیشتری با عنوان اوقات فراغت و زمان‌هایی که می‌توانستند برای پرداختن به امور شخصی، فعالیت‌های ترجیحی و نیز تمدد جسم و روح به خود اختصاص دهند، به دست آوردند.
در این میان ادیان نیز نقش تسهیل گری داشتند.برخی از ادیان برای تاکید بر برگزاری مناسک دینی در برخی روزها و ایام سال و هفته پیروان خود را فرامی خواندند تا در آن روز به امورات مذهبی و شخصی خود بپردازند.از جمله در دین اسلام روز جمعه ، در دین یهود روز شنبه ، کار کردن را در آن روز مجاز ندانستند و در مسیحیت روز یکشنبه را تعطیل تعیین کردند.
اختراع انواع ماشین‌ها و دستگاه‌ها، توجه کارگران به احقاق حقوق خویش و افزایش درآمد کارگران، گسترش شهرنشینی و نیاز انسانها به تفریح و سفر به خارج از شهرها در پایان هفته از دیگر دلایل توجه به ساماندهی تعطیلات است. این امر روندی افزاینده داشته یعنی همراه با فعالیت نیروهای اجتماعی تعداد روزهای تعطیل افزایش و ساعات کار کمتر شده است(گزارش سازمان جهانی کار2010).
بنا بر گزارش سازمان جهانی کار ساعات کاری به سه دسته تقسیم و نشان دهنده میزان زمانی است که کارگران و مستخدمین در سرتاسر جهان باید بطور فعال کار کنند. اولین مورد مربوط است به افراد شاغلی که تعداد ساعات کمی را در هفته کار می کنند(کسانیکه تعداد ساعات کاری آنها نصف ساعت کاری معمول می باشد). دومین مورد مربوط به کسانی است که معمولا تعداد ساعت کاری آنها بیشتر از میزان ساعت کاری دیگر افراد است (در اینجا 40 ساعت در هفته) و سومین مورد ،میانگین سالانه ساعات کاری برای هر فرد می باشد.
درصد از افرادی که بیش از 40 ساعت در هفته کار می کنند
درصد زنان و مردانی که بیش از 40 ساعت در هفته کار می کنند در کشورهای مختلف متفاوت است،اما در اکثر کشورها، مردان نسبت به زنان بیشتر کار می کنند.فقط دو استثناء در این مورد وجود دارد :یکی مجارستان و دیگری جزیره ای در غرب هند.بیشترین میزان ساعت کاری، در قسمتهای مرکزی و شرقی اروپا در بین زنان و مردان (بیش از 75 درصد کار بالاتر از 40 ساعت در هفته) وجود دارد.
تعداد ساعات کارکرد در هرسال به ازای هر نفرکشورهای توسعه یافته و صنعتی(سال 1990-2001)
تعداد ساعات کاری در بسیاری از کشورهای صنعتی از سال 1990 کم شده است . میانگین سالانه ساعات کار برای هرفرد نشان می دهد که تنها در یونان، ایسلند و سودان تعداد ساعات کار در سال افزایش یافته است. بیشترین میزان 100 ساعت برای هر نفر در بلژیک، فرانسه، ایرلند و پرتقال دیده می شود.به طور کلی، از تعداد ساعات کار در هر سال کاسته شده است.اما ساعات کار در اکوادور، مکزیک و پرو به 100 ساعت افزایش یافته است.
تعداد ساعتهای کار برای هر نفردر سالهای اخیر
در اقتصاد 8 کشور از 48 مورد گزارش شده، میزان ساعت کار 2000 ساعت به ازای هر نفر در سال گزارش شده است. در آسیا میزان ساعات کاری افراد به نسبت بیشتر بوده است. هر 6 کشوری که در آنها میزان ساعت کار زیاد می باشد آسیایی هستند : تایلند(2228 ساعت)، مالزی(2244 ساعت)، هنگ کنگ(1178 ساعت)، سری لانکا(2288 ساعت)، بنگلادش(2301 ساعت)، و کره(2447) ساعت.
در صورتی که روند 100 ساله از میزان ساعات کار و تعطیلی هفتگی مورد بررسی قرار گیرد به خوبی می توان نشان داد تعطیلی یک روز در هفته و سپس با تصویب قوانین کار امروزی، تعطیلی دو روز در پایان هفته به صورت قانون درآمده است و همچنین ساعات کار کمتر شده است. این مقایسه برای کشور های توسعه یافته و در حال توسعه و عقب مانده معنا دار است.
تعطیلات پایان هفته
تعطیلات پایان هفته با توجه به کشورهای مختلف و فرهنگ حاکم بر آن متفاوت است. در اغلب کشورهای اروپایی و آمریکایی، روزهای کاری هفته از دوشنبه تا جمعه است و روز پایانی هفته یا دو روز پایانی هفته به اوقات فراغت و انجام کارهای شخصی اختصاص پیدا می‌کند. اما در کشورهای مسلمان نخستین روز کاری هفته از شنبه یا یکشنبه آغاز می‌شود که به ترتیب تا روز چهارشنبه یا پنج شنبه ادامه دارد. در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس جمعه و شنبه دو روز تعطیلی آخر هفته است.در مطالعاتی که انجام‌شده است از بین 114 کشور مورد بررسی که کشورهای اروپایی و کشورهای با اکثریت مسلمان نیز در بین آنها قرار دارد، تنها دو کشور جیبوتی و ایران دارای فقط یک روز تعطیلی جمعه در تقویم خود بوده‌اند. کشورهای اوگاندا، پاکستان، کره شمالی، مکزیک، هند، هنگ‌کنگ، گینه استوایی، کاستاریکا و کلمبیا هم فقط یک روز تعطیل یعنی روز یکشنبه را در تقویم خود داشته‌اند. 102 کشور باقی‌مانده، دو روز تعطیلی هفتگی در تقویم رسمی خود داشته‌اند که برای اکثر کشورهای اروپایی، روزهای شنبه و یکشنبه و برای اکثر کشورهای مسلمان، روزهای جمعه و شنبه بوده است. تفاوت‌های میان کشورها از نظر موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حاکم بر هر کشوری می‌تواند بر سیاست‌های اتخاذ شده در این زمینه تأثیرگذار باشد. برای مثال در برخی از کشورها مانند سوئد و نروژ یا دیگر سرزمین‌های شمالی اروپا به ازای هر ۳ هفته کار، یک هفته مرخصی برای سفر به دیگر کشورهای اروپایی اختصاص داده می‌شود.
تعطیلات آموزشی
امروزه نقش محوری آموزش و پرورش در توسعه فرهنگی و پیشرفت های علمی جوامع واقعیتی انکار ناپذیر است. برای ایفای مناسب تر این نقش و در راستای تحقق اهداف تعیین شده در هر کشور، نظام آموزش و پرورش کشورهای جهان از ساختارها، زمان آموزشی و برنامه های درسی معینی بهره می گیرند که این ها همه بنابر سیاست ها ، برنامه ها و اهداف کلی آن کشور تعیین می شوند. بی تردید هدف مشترک همه آنها این است که اجزای نظام آموزشی با مبانی روان شناختی، تحولات اجتماعی و پیشرفت های اقتصادی و ارزشهای فرهنگی هم گام شوند و هماهنگی لازم بین برنامه های آموزشی و نیاز های فردی و اجتماعی امروز و آینده برقرارشود.
یکی از مهم ترین این تحولات کاهش روزهای آموزش است.کاهش روزهای حضور دانش آموزان در مدرسه به عنوان یک تحول اساسی در دنیا در حال اجراست و به ارتقا یا کنترل بسیاری از متغیرهای تاثیرگذار در زندگی دانش آموزان منجر شده است. شواهد و اسناد پژوهشی در حیطه آموزش و پرورش نشان می دهند که دانش آموزان هنگامی بیشترین شانس موفقیت و پیشرفت را دارند که زمان در خدمت آن ها باشد، نه آنکه آنان به مدت طولانی تری در خدمت زمان باشند. به بیان دیگر یافتن شیوه های بهتر برای کاربرد زمان و یادگیری باید در راس تلاش های اصلاحات آموزشی قرار گیرد. مدارس و جوامع درباره اینکه چگونه از زمان طی روزهای تحصیل استفاده شود و اینکه مدارس حاضر چگونه میتوانند برنامه های روز و سال تحصیلی توسعه یافته را بنیان نهند ، نیازمند تفکر مجدد هستند.بر این مبنا می توان انواع تقویم های تحصیلی را مورد بررسی قرار داد.
انواع الگوی تقویم تحصیلی
با مرور و بررسی تقویم تحصیلی کشور های مختلف می توان دو الگوی عمده تقویم تحصیلی را از هم جدا کرد.
الف) تقویم تحصیلی سنتی
این تقویم از مرسوم ترین الگو های ساماندهی زمان آموزش طی یکسال است و منشاء اروپائی دارد و امروزه در اغلب کشور های اروپایی ، آسیائی و برخی کشور های آمریکائی و آفریقائی به کار گرفته می شود. ویژگی بارز این تقویم تعطیلات فصلی نسبتا طولانی در پایان دوره آموزشی است. این تعطیلات به طور عمده در فصل تابستان یا گرمترین ماه های سال قرار دارد و دوره آموزش به طور معمول نه ماه طول می کشد.
ب) تقویم تحصیلی 12 ماه در سال
معایب و نارسائی های تقویم تحصیلی سنتی برای پاسخگوئی به نیاز های متنوع و روبه رشد جوامع در حوزه های متفاوت و به ویژه آموزش، برخی از کشورها را برآن داشت تا با الگوی زمانبندی آموزش به مقابله با مشکلات برخیزند. این روش انواع گوناگونی دارد، اما ویژگی اصلی همه آنها فراهم کردن فرصت آموزش و یادگیری در تمام ایام سال است. به عبارت دیگر در این تقویم تعطیلات فصلی یا تابستانی رایج در تقویم سنتی، خرد و در سراسر سال تحصیلی توزیع می شود. بدین ترتیب طول مدت تعطیلی تابستان کاهش می یابد. و بخشی از آن به تعطیلات بین سال تبدیل می شود.نتیجه چنین اقدامی تقسیم شدن دوره های آموزش و تعطیلات به شکل متعادل تری در طی سال است.
مشکلات تقویم تحصیلی سنتی
مسائل و مشکلات روز شمار تحصیلی فعلی از زوایای مختلفی قابل بررسی است. یکی از مشکلاتی که در بدو توجه ، به چشم می آید، موضوع فراموشی آموخته ها در نتیجه وقفه طولانی مدت تعطیلات تابستانی است. به همین دلیل در بسیاری از پژوهشها در ابتدای سال تحصیلی به ناچار باید بخشی از وقت صرف یادآوری مطالب آموخته شده سال قبل شود.کوپر و همکارانش(2001) طی پژوهشی به بررسی اثرات تعطیلی تابستان روی نحوه آزمون پیشرفت تحصیلی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که نمره آزمون پیشرفت تحصیلی طی ماه های تابستان کاهش پیدا می کند.
با عنایت به آنچه ذکر شد، اصلاح زمان تحصیل یا تقویم مدرسه به منظور بهبود عملکرد نظام آموزشی و تامین نیازهای همه دانش آموزان لازم و ضروری است.برخی از شیوه های موفقیت آمیزی که کشورها برای حل این مشکلات به کارگرفته اند عبارتند از : برنامه چرخشی سالانه و تقویم پنج یا چهار روزه در هفته. برای مثال در برخی از کشور های اروپائی و ایالت های آمریکا تعداد روزهای مدرسه از شش روز به پنج روز یا چهار روز کاهش یافت. در ژاپن از شش روز به پنج روز کاهش یافت و زمان ماندن در مدرسه اندکی طولانی تر شد. این برنامه به مدارس و دانش آموزان اجازه می دهند که یک نوع بازآفرینی و نوسازی توان خود را ایجاد کنند. در عین حال در هزینه ها نیز صرفه جوئی می شود.
طول سال تحصیلی
ملاک دیگر مقایسه کشورها بر مبنای، روزهای سال تحصیلی در یک سال است. تعداد روزهای سال تحصیلی در ایران 180 روز و میزان ساعات درسی هفته در دوره متوسطه 30 ساعت است.
در اکثر کشورهای جهان که سیستم دو ترمی و یا سه ترمی در آموزش و پرورش حاکم است تعطیلات و اوقات فراغت دانش آموزان در طول سال تقسیم شده است.در کشورهای جهان که نظام آموزش و پرورش اصولی و مدرن دارند تعطیلی مدارس به نحوی منطقی در طول سال تقسیم شده و با وجود دو تعطیلی در هفته زمان استراحت و فراغت برای دانش آموزان می تواند در تمام سال به شکل هدفمند دنبال شود.در آمریکا و انگلیس به طور استاندارد دانش آموزان باید بین 170 تا 190 روز در مدرسه باشند و در دیگر کشورها نیز همین تعداد روز برای تحصیل در نظر گرفته می شود.
با مقایسه تعطیلی آموزشگاه ها در کشورهای مختلف برخی نکات اساسی در تقویم آموزشی به شرح زیر قابل ذکر است.
- کاهش تعصیلات غیر ضرور و منطقی کردن تقویم تحصیلی .
- افزایش تعطیلات هفتگی برای دانش آموزان و مدارس برای بازآفرینی توان علمی هر دو گروه (دانش آموز و معلم)
- رعایت تناسب حجم و محتوی آموزش با زمان آموزش
- استفاده بهینه از زمان ، مهارت و توانمندی معلمان
- تغییرات محدود در زمان درسی روزهای تشکیل مدرسه.
- اصلاح زمان رفت و برگشت به مدرسه و هماهنگی با سایر ساعات کار رسمی.
اثرتعطیلات بر حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی
مقایسه الگوی تعطیلات ایران با اقتصادهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد وجود سه سوءتفاهم در این حوزه یکی از دلایل بهره‌وری و کارآیی اندک نیروی کار در اقتصاد ایران است. این سه سوءتفاهم با ساعت شروع به کار، حجم کار روزانه و تعداد روزهای کاری مرتبط است.
در مورد نخست، تصور می‌شود «افزایش ساعات کار هفتگی باعث افزایش بهره‌وری می‌شود.» در حالی که تحقیقات بین‌المللی به‌ویژه مطالعات سیاست‌گذاری در سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) از ارتباط منفی بین افزایش ساعات کاری و بهبود بهره‌وری حکایت دارد. در نتیجه این یافته‌ها، حجم ساعات کاری در اغلب اقتصادهای توسعه‌یافته نزولی شده است.
سوءتفاهم دوم به «زمان مناسب شروع ساعت کاری بازمی‌گردد»؛ در حالی که در ایران تصور بر این است که شروع ساعت کاری مناسب بین ۷ تا ۸ صبح است، بررسی‌ها نشان می‌دهد شروع کار یا حتی تحصیل از ساعات ابتدایی روز، بازدهی فرد را کاهش می‌دهد و بسیاری از کشورها شروع کار را به ساعت ۹ صبح تغییر داده‌اند. سومین سوءتفاهم نیز این است که تصور می‌شود «تعطیلات اثر منفی بر تولید ناخالص داخلی دارد» اما اکثر تحقیقات، تعطیلات «منظم و متوالی» را که معمولاً در قالب «دو روز تعطیل در آخر هر هفته» و "تعطیلات برنامه ریزی شده فصلی" می‌گنجد، زمینه‌ای برای بهبود بهره‌وری نیروی کار و ارتقای سطح تولید عنوان می‌کنند. علاوه بر اینکه در این تعطیلات به صورت مستقیم صنعت گردشگری رونق و به صورت غیر مستقیم تولیدات سایر صنایع مصرف بیشتری پیدا می کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نظام فعلی تعطیلات ایران که با دو مولفه اصلی "پراکندگی" و "یک‌روزه بودن" قابل توصیف است، از جنبه‌های متعددی بر بهره‌وری نیروی کار تاثیر منفی دارد. برخلاف اغلب کشورها که در آنها تعطیلات تقویمی به شکل «دو روز تعطیلی متمرکز در آخر هفته» درآمده است، نظام تعطیلات تقویمی ایران به شکل «یک روز تعطیلی آخر هفته» به همراه "تعداد قابل توجهی تعطیلات پراکنده" در مناسبت‌های تقویمی است. مطالعات موجود نشان می‌دهد میزان بهره‌وری به‌طور معمول پس از یک روز تعطیلی کاهش می‌یابد و پراکندگی این روزها، روزهای با بهره‌وری پایین را افزایش می‌دهد. این در حالی است که استراحت کافی در تعطیلات بیش از یک روزه، به افزایش بهره‌وری در فردای آنها منجر می‌شود. علاوه بر این، پراکنده بودن تعطیلات باعث می‌شود امکان برنامه‌ریزی سلب شده و مطلوبیت تعطیلات برای استراحت نیروی کار نیز کاهش یابد. در نهایت، کم بودن تعطیلات متوالی و چندروزه در ایران، باعث می‌شود که میزان سفر نیز در اکثر هفته‌ها پایین باشد و در روزهای تعطیل متوالی، با شدت زیادی افزایش یابد. در نتیجه، فرصت‌های شغلی صنعت توریسم نمی‌تواند روی یک جریان درآمدی پیوسته و منظم حاصل از مسافرت در روزهای تعطیلات آخر هفته حساب باز کند و شلوغی بیش از حد اماکن سیاحتی در معدود تعطیلات چند روزه نیز، از مطلوبیت تعطیلات برای مسافران می کاهد. به همین دلیل، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند سیاست‌گذاران در کشور اصلاح بنیادی نظام تعطیلات در ایران را با ملاحظه بیشینه کردن رفاه ملی، در دستور کار قرار دهند.
تعطیلات و صنعت گردشگری
متاسفانه آمار گویای سهم بسیار اندک ایران از در آمد بازار جهانی گردشگری به رغم جاذبه‌های بسیار بالای آن است و شواهد نشان می‌دهد که گردشگری ما هنوز نتوانسته سهم شایسته خود را از بازار گسترده صنعت گردشگری به دست آورد و ایـن امـر نـه به دلیل فقدان جاذبه های طـبیعی یـا آثـار باستانی و یا شرایط آب و هوایی است، بلکه صرفا محصول بینش مدیریت و نرم افزار موجود در این صنعت است.دولت که باید سیاستگذار کلان و ارایه کننده اسـتراتژی روشـن و عـملی این صنعت باشد و بستر معرفی و رشد پایدار این صـنعت را فـراهم کند هنوز در گیر پاره‌ای کارهای اجرایی خود در این صنعت است. بعضی از مسایل امنیتی، اجتماعی و فرهنگی ناکار آمد، حرکت این صنعت را در ایران کند و کـندتر مـی‌کند و ایـن در حالی است که صنعت گردشگری جهان رشد شتابانی را آغاز کرده است.
بسیاری از صـاحب نظران معتقدند تا زمانی که در کشور در آمدهای نفتی وجود دارد،سهم در آمد عظیم صنعت گردشگری نادیده گرفته شده و به آن تـوجه جـدی نمی‌شود.در کـشور ما نفت با ساختارهای اقتصادی عجین شده و این نقشی است کـه در حـوزه گردشگری شاهد آن هستیم. صنعت گردشگری تا پایان دهه آینده در صدر جدول صـنایع پر در آمـد جـهان قرار می‌گیرد. این صنعت با در آمدی بالغ بر 500 میلیارد دلار در سال 1988 بر صنعت خودرو و کامپیوتر پیشی گرفت و پیـش بـینی مـی‌شود در سال 2020 بر تنها صنعت پر در آمد جهان یعنی نفت فایق آید. تعداد گردشگران این صـنعت در سـال 2010 حدود یک میلیارد نفر و در سال 2020 بیش از 6/1 میلیارد نفر خواهد بود.در سال 2003 ایالات متحده آمـریکا بـا در آمـدی معادل 4/68 میلیارد دلار در راس کشورهایی است که بیشترین در آمد را در این صنعت دارا بوده. فرانسه با 3/29 و اسپانیا با 3/27 میلیارد دلار بـه تـرتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند و این در حالی است که در این سال در آمد ایران از صـنعت گـردشگری تـنها 863 میلیون دلار بوده است(کتاب سال آمار جهانگردی،2003).
مقایسه ایران با کشورهای صنعتی و توسعه یافته، شکاف عظیمی را نشان می‌دهد که پر کرد آن در دنـیای امروز که همه کشورها با سرعت بسیار بالایی در عرصه‌های اختصاصی حرکت مـی‌کنند نیازمند بهره گیری از پتانسیل های داخلی و رونق بخش گردشگری داخلی است.آمارهای اعلام شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی از رتبه بسیار نازل کشورمان در میان اعضای ایـن سـازمان حـکایت دارد به طوری که در میان یکصد و پنجاه عضو، ایران در رده شصت و هشتم قرار دارد. با تـوجه بـه اینکه ایران از لحاظ محصولات گردشگری و منابع در میان ده کشور برتر جهان می‌باشد، این رتبه نمی‌تواند شایسته کشورمان باشد و در آمدهای حـاصل از ایـن صنعت در ایران آمار بسیار اندکی را نشان می‌دهد.
تمرکز دولت بر گردشگری داخلی
تشویق مردم به مسافرت در داخل کشور و تفهیم فواید آن در تقویت سلامت جسم و روح از ابزارهای توسعه گردشگری داخلی است. این اقدامات نه تنها از نظر انتقال پس اندازها و تولید کارهای جدید و توسعه بسیاری از مـشاغل مفید است، بلکه در صرفه جویی ارزی کشور نیز موثر خواهد بود.گردشگری داخلی با وجود سود کمتر نسبت به گردشگری خارجی از پیوستگی بر خوردار است. در این راه دولت می‌تواند تلاش نموده تا هزینه مسافران داخلی را تا حد امـکان کـاهش دهد.
تعطیلات در قوانین موضوعه
تعطیلات در قانون مدیریت خدمات کشوری:
ماده 87 – ساعات کار کارمندان دولت چهل و چهار ساعت در هفته می باشد و ترتیب و تنظیم ساعات کار ادارات با پیشنهاد سازمان و تصویب هیات وزیران تعیین می گردد و تغییر ساعت کار کامندان در موارد ضروری با رعایت سقف مذکور با دستگاه ذی ربط می باشد.
تبصره 2 : دستگاه های اجرایی می توانند در موارد خاص با موافقت هیات وزیران و رعایت سقف ساعات کار با توجه به شرایط جغرافیایی و منطقه ای و فصلی ساعات کار خود را به ترتیب دیگری تنظیم نمایند..
تبصره 3 : کلیه دستگاههای اجرایی استانی موظفند ساعات کار خود را در شش روز هفته تنظیم نمایند ( ستاد مرکزی دستگاههای اجرایی مشمول این حکم نمی باشند).
مستندات قانونی تعطیلات در ایران
توضیحات |
مستندات قانونی |
روز تعطیل |
ردیف |
روز جمعه روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می باشد...... تعطیل یک روز معین در هفته اجباری است |
ماده 62 قانون کار |
روز جمعه |
1 |
علاوه بر تعطیلات رسمی کشور روز کارگر نیز جز تعطیلات رسمی کارگران به حساب می اید. |
ماده 63 قانون کار |
11 اردیبهشت |
2 |
به منظور تجلیل از مقام شامخ رهبرکبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی قدس سره الشریف روز هر سال سالروز رحلت به عنوان عزای عمومی اعلام و تعطیل رسمی خواهد بود. |
ماده قانون نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینی (ره) |
14 خرداد |
3 |
سخن آخر
تعطیلات رسمی ایران به دلایل خاصی ایجاد شده و مدت مدیدی است که همچنان به شکل سنتی و دست‌نخورده باقی مانده است. تغییر در روال فعلی تعطیلات بسیار حساس بوده و نیازمند بررسی‌های فراوانی است. به این دلیل که ممکن است یک تصمیم اشتباه یا یک تغییر آنی، تبعات نامبارکی برای کشور به همراه داشته باشد. در مقابل مدیریت صحیح تعطیلات می‌تواند اسباب قوام بنیان خانواده را فراهم آورد. در دنیای ماشینی و پر‌مشغله‌ای که زمان در کنار هم بودن افراد خانواده به کمترین میزان رسیده، یکی از راهکارهای برقراری ارتباط بیشتر میان اعضای خانواده، توسعه سیر و سفر در سایه مدیریت تعطیلات است، که در عین ایجاد آثار مثبت اقتصادی برای کشور جامعه نیز از آن منتفع می‌شود. 23
نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است
مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : hkfard@gmail.com
- سیر جوامع بشری؛ گرهارد لنسکی و جین لنسکی؛ ترجمه دکتر ناصر موفقیان؛ انتشارات شرکت سهامی؛ چاپ اول؛ تهران: 1369
[10] - مقایسه ی تقویم تحصیلی و زمان آموزش مقطع متوسطه ی ایران با سایرکشورها و بررسی مشکلات آن نصر،احمد رضا؛صافی،اکرم السادات. فصلنامه تعلیم و تربیت :بهار 1384 - شماره 8
