شادی و نشاط اجتماعی حلقه واسط برای حکمرانی خوب

حسین کوچکیان فرد

مقدمه

نشاط اجتماعی و استفاده از مؤلفه های آن در سیاستگذاری های کلان در کشورهای توسعه یافته امروزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، زیرا بررسی ها نشان داده است ، تقویت امید و انگیزه اجتماعی و تحقق امنیت اجتماعی و عمومی و کاهش و یا گسترش آسیب های اجتماعی و همچنین نشاط سیاسی و پویایی اقتصادی در چارچوب آن شکل می گیرد .

در ارتباط با شناخت مفاهیم ، مسائل و موضوعات مختلف اجتماعی ، تعیین اولویت ها و نقشه راه و ایجاد عزم جدی برای تحقق برنامه ها درجامعه و دستگاه های اجرایی حوزه اجتماعی ، درک صحیح و مناسب از مفهوم و ابعاد نشاط ، شادکامی و شادی ضروری است تا در سایه درک درست و مشترک از آن تلاش کلیه بخش های جامعه برای حصول به نتیجه دو چندان شود .

 سیاستگذاران  فراتر از برنامه های بخشی صرف با توجه به دستورکار و مسئولیت سنگینی که با عنایت به وظایف و ماموریت های متنوعی که نهادها و آحاد جامعه در نظام سیاسی و اجتماعی هرکشور  بر عهده دارند همچنین سیاست های عمومی دولت ها در سطح کشور که از طریق نظارت ، هماهنگی ، هدایت و مدیریت امور حاکمیتی اعمال می نشود ، ورود در مباحث عمومی همچون نشاط اجتماعی و هدایت امکانات و سازمان ها را توأم با برکات عدیده ای برای کشورها ارزیابی می کنند ، لذا شناخت ابعاد موضوع نشاط اجتماعی و شادکامی برای حوزه های کارشناسی و مدیریتی و آحاد مردم هر جامعه پویایی لازم و ضروریست .

تعریف و ابعاد شادی و نشاط

یکی از مقوله‌های بسیار مهم و یقیناً از ضرورت های هر جامعه ای ، شادی و نشاط است نشاط ، شادکامی (happiness) یا بهزیستی ذهنی( Subjective well-being) چیزی بیش از یک هدف فردی مهم یا حالت­های خلقی لذّت­بخش است. پیمایش های اجتماعی صورت گرفته نشان می دهد شادکامی با پیامدهای مطلوب زندگی مثل شغل بهتر ، روابط اجتماعی مطلوب و کاهش آسیب­های روانشناختی رابطه مستقیم دارد به همین دلیل در بیشتر فرهنگ­ها در سطح فردی و اجتماعی به شادکامی و نشاط اجتماعی توجه ویژه­ای صورت می گیرد . اهمیّت نشاط اجتماعی و شادکامی یا بهزیستی ذهنی تا حدّی است که امروزه درکشورهای توسعه یافته راجع به بهزیستی ذهنی شاخص­های ملّی تهیه می­شود . درکشور ما نیز لازمست با توجه به ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی و تاریخی شاخص های ملّی نشاط اجتماعی و بهزیستی ذهنی تدوین و براساس آن تحقیق و برنامه ریزی صورت گیرد  .

مطالعه دقیق ادبیّات ایران و شاخه­های مرتبط با آن همچون اساطیر، قصّه­ها ، شعر و داستان­های عامیانه از منظر اجتماعی نشان می­دهد که نشاط و شادی طلبی در فرهنگ ایرانی از جایگاه خاصّی برخوردار است . همچنین در منابع دینی اسلام برخی از مناسک و آداب بر نظر موافق اسلام با برنامه های نشاط آور و شادی افزای فردی و اجتماعی دلالت دارد ، چنانکه از خصلت های مؤمن شاد بودن در شادی اهل بیت و غمگین شدن در مناسبت های غم افزای آنان است بااین وجود به علت حوادث و وقایع تاریخی (همچون حملات اقوام بدوی ، جنگ ها و حوادث طبیعی ، زلزله و خشکسالی های پیاپی و خلط مفاهیم مربوط به نشاط با مفاهیم لهو و لعب) هنجارها و تعریف برنامه ها و مناسک مربوط به ایام غم در اولویت قرار گرفته و موارد شادی افزا در سایه واقع و مغفول واقع شده است . در عصر حاضر با توجه به نیازهای روز پرداخت به امر نشاط اجتماعی و استخراج بنیان های آن از منابع دینی و اجتماعی و مهارت آموزی و ایجاد سبک زندگی شادی افزا براساس یافته های مورد وفاق جامعه از ضرورت های انکار ناپذیر است

مؤلفه ها ، سیاست ها و برنامه های راهبردی

مطالعه علمی شادکامی و نشاط اجتماعی از سال 1998 با معرفی رویکرد روان­شناسی مثبت­گرا در جهان شروع شده است که برای آن سه مؤلفه­: الف)هیجان مثبت(positive emotion) و زندگی  لذّت­بخش(the pleasant life) ب) زندگی جذّاب(the engaged life) ج)زندگی با معنی(the meaningful life)درنظر گرفته می شود . به این ترتیب نشاط اجتماعی و شادکامی را می توان ترکیبی از وجود عاطفه مثبت(positive affect) ، عدم وجود عاطفه منفی (negative affect) و رضایت از زندگی (Life sati) تعریف کرد.

شادی گرچه مفهومی مجزا از نشاط اجتماعی است با این وجود دارای مشترکات قابل توجه با آن است ، شادی هیجانی مثبت (منفی همچون حالات پس از مصرف مواد مخدر) اما زودگذر و لحظه ای است که معمولاَ با لبخند توأم است که تمیز این دو از یکدیگر امری ضروری است .

بیشتر پژوهش­های انجام شده در حوزه شادکامی ، مفهوم هیجان مثبت و رضایت از زندگی را مهمّترین مؤلفه­ های شادکامی و نشاط اجتماعی می داند. یافته­ ها نشان می­ دهد که مردم بین شادی به عنوان یک هیجان موقّت و رضایت از زندگی به عنوان یک نگاه جامع به زندگی تمایز قایل می­شوند. به عنوان مثال، افرادی که از فقر رنج می­برند، ممکن است در محدوده خاصّی از زمان خود را شاد ارزیابی کنند ولی در نگاه کلّی که به زندگی خود دارند، میزان شادکامی خود را پایین ارزیابی­کنند.

کلام پایانی

با توجه به آنچه گفته شد نشاط اجتماعی رضایت از زندگی توأم با عاطفه و هیجان مثبت ارزیابی می شود که برای ایجاد آن باید مؤلفه های مکملی همچون امید اجتماعی ، مشارکت ، رضایت و اعتماد را در تمامی ابعاد اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی و  اجتماعی جامعه تقویت کرد و برای این منظور می بایست شاخص های ملموس و قابل اجرا در هر یک از حوزه های فعالیت نهادهای مدنی و دولتی با توجه به اقتضای ملی و نیاز و مختصات محلی تعیین و اجرای آن در سطح کشور مورد توجه قرار گیرد  و سپس نسبت به ارزیابی ، بازخوردگیری و اصلاح مستمرآن اقدام شود تا در نهایت جامعه ای بانشاط ایجاد و برای آیندگان به میراث گذاشته شود. 7

نقل و استفاده از مطالب با ذکر منبع و رعایت قوانین مربوط به کپی‌رایت آزاد است

) مشتاق دریافت نظرات شما گرامیان : ([e-mail]